Enflasyon Oranı Hesaplaması Üzerine İnceleme

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2020 yılı enflasyonunu %14,60 olarak açıkladı.

Enflasyon oranı doğru mu?

Enflasyon oranı nasıl belirleniyor?

Enflasyon Türkiye’nin her yerinde aynı mı?

Şunu belirteyim. TUİK hiç bir veriyi saklamıyor. Ama Türk insanının ince ayrıntıları incelememe özelliğini kullanarak bir sürü veriye boğuyor. Ben bu verileri, her kesin işine yarayacak, anlayabileceği bir hale dönüştürdüm. https://www.enflasyontakip.com/adresinden enflasyon ile ilgili tüm verilere ulaşabilirsiniz. 

TUİK’in açıkladığı %14,60 2020 enflasyonu DOĞRU ama TUİK’in 2020 yılı için belirlediği ENFLASYON SEPETİNE göre!

ENFLASYON SEPETİ Nedir?

Her yıl TUİK enflasyonu belirlemek için, ürünlerden oluşan bir enflasyon sepeti oluşturur. (2020 yılı için sepette 418 adet ürün bulunmaktadır). Bu sepetteki her bir ürünün enflasyon üzerine etkisi farklıdır. Enflasyon sepetindeki ürünleri ve etkilerini aşağıdaki çizelgeden görebilirsiniz.

Örnek olarak enflasyon sepetindeki payı en yüksek olan SİGARAyı ele alalım; Sigaraya 2020 yılında %100 zam gelmiş olsaydı, bunun enflasyonumuza etkisi 5,7144 etkisi olacaktı.

Payı en küçük olan KOLİ GÖNDERME ÜCRETİ’ne %100 zam gelmiş olsaydı bu enflasyonumuzu 0,0012 etkileyecekti.

2020 yılının ZAM ŞAMPİYONLARI TOP 20 listesini inceleyelim.

1. Yumurta: 82,16
2. Karnabahar: 74,74
3. Kolonya: 72,25
4. Portakal: 70,78
5. Pırasa: 63,53
6. Motorsiklet: 62,75
7. Mercimek: 60,41
8. Ispanak: 59,03
9. Kırmızı Lahana: 57,60
10. Mücevher (Altın): 54,26
11. Otomobil (Dizel): 53,14
12. Ayçiçek Yağı: 51,86
13. Tablet (Bilgisayar): 51,75
14. Margarin: 50,83
15. Mısırözü Yağı: 50,08
16. Otomobil (Benzinli): 48,70
17. Beyaz Lahana: 45,71
18. Kabak Çekirdeği: 44,24
19. Kivi: 43,70
20. Elektrikli Saç Bakım Aletleri: 43,52

Tüm listeye https://www.enflasyontakip.com/2020-urun-bazli-enflasyon/adresinden ulaşabilirsiniz.

Mesele 2020 Zam Şampiyonu Yumurtayı ele alalım; (Organik, Gezen Tavuk, Köy Yumurtası veya Yumurta Kümesinden ayrımı yok) 2019 yıl sonunda yumurtanın tanesi 1 lira olsun. 2020 yıl sonunda 1,8216 TL olmuş anlamına gelmektedir. Aman ne önem var ki değil mi?

Önemli olmaz olur mu? Mutfağımızın olmazsa olmazı! Biz 3 kişiyiz ve her öğün kişi başı en az 1 yumurta yiyoruz. Ayda 90 yumurta. (Pastada falan kullandıklarımızı hesaba katmıyorum.) Benim ailem için basit bir matematik yapalım. 90X0,8216TL=73,94 TL daha mutfak masrafım artmış anlamına geliyor. Ama genel enflasyon içerisindeki etkisi 0,3829 dur.

Pandemi ile birlikte malum dersler, çocuklarımız için uzaktan sağlanıyor. Çocuğumuza 2019 ve 2020 yılında bir tablet almak isteyelim; Tablet %51,75 artış oranı ile 13. sırada yer alıyor. Yani 2019 yılında 1000 TL’ye aldığımız bir tablet şu anda 1.517,50 TL. Aradaki fark Asgari ücrete yapılan zam farkı kadar! Ama genel enflasyon içerisindeki etkisi 0,0090.

Dizel Otomobile %53,14 zam gelmiş. Yani 2019 sonunda 100.000 TL ye aldığımız bir otomobil şu anda 153.140 TL. Ama genel enflasyon içerisindeki etkisi 1,6779 dur.

HER İLİN ENFLASYONU FARKLIDIR.

Her ili bırakın aynı isimde marketlerin bulundukları yerlere göre bile fiyat farkları mevcuttur.

Enflasyon için TUİK Türkiye’yi, aşağıdaki tablodan da göreceğiniz üzere bölgelere ayırmıştır. Buradan da Türkiye’nin her ilinde aynı enflasyon olmadığını anlayabiliriz. Mesela Genel Enflasyon %14,60 iken Şanlıurfa’da %17,51, Tekirdağ’da ise13,10 olarak gerçekleşmiştir.

Maaşlara zam yaparken şirket sahipleri genel enflasyon oranını baz almaktadırlar. Acaba şirketin bulunduğu yerdeki faiz oranlarına göre zam yapmaları daha mantıklı olmaz mı? Hatta memura, emekliye enflasyon farkı verirken neden bütün iller aynı kefededir? Bu eşitsizlik yaratmakta değil midir?

TUİK’in değerlendirmelerinde marka, hangi ülkenin ürünü olduğu gibi bilgiler yok. Her şey ortalama üzerinden. En basitinden;

1. Benim kalitesini bildiğim ve uzun süredir kullandığım, kalitesi değişmemiş markalar var. Ama fason üretilip daha ucuza satılan markalarda var. Kaliteli, orta kaliteli, az kaliteli aynı kefede değerlendirilmektedir.
2. Para birimi EURO olan bir ülkenin arabası veya elektronik ürünü ile, DOLAR, YEN olan bir ülkenin araba veya elektronik ürünü aynı kefede değerlendirilmektedir.

Yukarıda yazdığım 2 madde ile bile herkesin enflasyonunun bir birinden farklı olduğu gözler önüne serilmektedir. Ki; mutfak alışkanlıkları, temizlik alışkanlıkları, eğlence – kültür, ulaşım alışkanlıkları gibi maddeleri de ekleyince herkesin bir birinden farklı enflasyon etkisine maruz kaldığı açıktır.

Sonuç olarak gerçek enflasyon TUİK’in açıkladığı enflasyon değildir.